Źródła emisji zanieczyszczeń powietrza z rolnictwa

Emisja rolnicza jest emisją sumaryczną uwzględniającą:

uprawy zbóż, pastwiska, łąki;
maszyny rolnicze;
zużycie nawozów azotowych w ciągu roku;
hodowlę zwierząt w podziale na bydło, trzodę chlewną i drób.

W oparciu o warstwy przestrzenne oraz na podstawowe informacji o sposobie użytkowania terenu z danych statystycznych GUS, wyznaczone zostały obszary aktywne rolniczo (np. tereny upraw czy stosowania maszyn rolniczych) na obszarze każdej strefy.

W odniesieniu do aktywności rolniczej, ze względu na brak rocznych danych statystycznych dotyczących powierzchni zasiewów i pogłowia zwierząt hodowlanych
w rozbiciu na gminy, wykorzystane zostaną dane z Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2010 roku1. Zawiera on szczegółowe dane spisane z natury w podziale na gminy. Te dane zostaną następnie uaktualnione dla roku 2019 (współczynnikami zmiany)
w oparciu o dane GUS dla całego województwa. Współczynniki zmiany zostaną obliczone na podstawie porównania poszczególnych danych (np. wielkość zasiewów, pogłowie zwierząt hodowlanych) w 2019 do 2010 roku w skali całego województwa.

Emisja pochodząca z maszyn rolniczych wyznaczona zostanie na podstawie ilości ciągników i innych maszyn rolniczych w gminach, natomiast emisja z upraw polowych, wyznaczona zostanie w oparciu o powierzchnię użytków rolnych. Obszary upraw uwzględniać będą następujące kategorie użytkowania terenu:

grunty orne poza zasięgiem urządzeń nawadniających;
sady i plantacje;
łąki;
tereny głównie zajęte przez rolnictwo z dużym udziałem roślinności naturalnej;
murawiska i pastwiska naturalne.

Oszacowana emisja została przypisana do obszarów użytkowania terenów aktywnych rolniczo, w podziale na siatkę emisyjną:

0,1 km x 0,1 km dla obszaru miast o liczbie mieszkańców co najmniej 50 tys.,
0,25 km x 0,25 km dla pozostałych obszarów zabudowanych.

W przypadku hodowli emisja przypisana zostanie do obszarów zabudowy jednorodzinnej obszarów wiejskich, natomiast dla obszarów miejskich – do wyznaczonego obszaru zabudowy jednorodzinnej znajdującej się na obrzeżach obszaru miejskiego.

Emisja amoniaku i metanu związana z nawozami naturalnymi pochodzącymi z dużych zakładów hodowlanych, dla których według pozwoleń zadeklarowano sposób zagospodarowania odpadów produkcyjnych w kierunku obornika zostanie także przypisana do powierzchni upraw w jednostkach administracyjnych w których są zlokalizowane te zakłady.

Do obliczeń emisji ze źródeł rolniczych przyjęte zostaną wskaźniki emisji pochodzące z następujących źródeł:

„The EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook 2016 (Raport techniczny 12/2016)” – średnie dla terenu Europy, dla upraw rolnych, hodowli zwierząt oraz nawożenia upraw,
“Poland’s Informative Inventory Report 2016” – KOBIZE,
„Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów ochrony powietrza”.

Wskaźniki te zestawiono w kolejnych tabelach.

Tabela 1 Wskaźniki emisji ze źródeł rolniczych – uprawy rolne

Źródło emisji	PM10 [kg/ha×rok]	PM2,5 [kg/ha×rok]
pola uprawne – uprawa gruntów	0,25	0,015
pola uprawne – żniwa:	0,4725	0,019
pszenica	0,49	0,02
jęczmień	0,41	0,016
owies	0,62	0,025
żyto	0,37	0,015
trawa	0,25	0,01
suszenie zbóż:	0,505	0,1515
pszenica	0,56	0,168
jęczmień	0,43	0,129
owies	0,66	0,198
żyto	0,37	0,111

Źródło: EMEP/EEA Raport techniczny 12/2016, s. 20. https://www.eea.europa.eu/publications/emep-eea-guidebook-2016/part-b-sectoral-guidance-chapters/4-agriculture/3-d-crop-production-and/view

Tabela 2 Wskaźniki emisji ze źródeł rolniczych – hodowla zwierząt

Rodzaj hodowli	Pył ogółem TSP [kg/zwierzę×rok]	PM10 [kg/zwierzę×rok]	PM2,5 [kg/zwierzę×rok]
bydło	0,34 – 1,45	0,16 – 0,67	0,10 – 0,44
bydło średnio	0,94	0,4325	0,2825
owce	0,14	0,06	0,02
kozy	0,14	0,06	0,02
konie	0,48	0,22	0,14
trzoda chlewna	1,05	0,14	0,006
kury	0,04	0,02	0,002
brojlery	0,04	0,02	0,002
gęsi	0,24	0,24	0,03
kaczki	0,14	0,14	0,02
indyki	0,11	0,11	0,02
drób średnio	0,114	0,106	0,0148

Źródło: EMEP/EEA Raport techniczny 12/2016, s. 19. https://www.eea.europa.eu/publications/emep-eea-guidebook-2016/part-b-sectoral-guidance-chapters/4-agriculture/3-b-manure-management-2016/view

Tabela 3 Wskaźniki emisji ze źródeł rolniczych – rolne zastosowanie nawozów sztucznych

Nawożenie	Pył ogółem TSP [kg/ha×rok]	PM10 [kg/ha×rok]	PM2,5 [kg/ha×rok]
Emisja z nawożenia upraw	1,56	1,56	0,06

Źródło: EMEP/EEA Raport techniczny 12/2016, s. 14. https://www.eea.europa.eu/publications/emep-eea-guidebook-2016/part-b-sectoral-guidance-chapters/4-agriculture/3-d-crop-production-and/view

Wskaźniki emisji dla maszyn roboczych użytkowanych w pracach rolnych oparte zostaną o założenia dotyczące pracy maszyn. Założono:

średnie zużycie paliwa przez maszyny rolnicze – 20 [dm3/ha],

ciągnik – 6-15 [l/ha],
rozsiewacz nawozów – 2 [l/ha],
kombajn kukurydziany/ziemniaczany – 19 [l/ha],
kombajn zbożowy – 18-25 [l/ha],
kombajn buraczany – 50 [l/ha],

ilość prac polnych z użyciem kombajnu lub ciągnika w ciągu roku – 5,
gęstość oleju napędowego – 0,83 [kg/dm3].

Tabela 4 Wskaźniki emisji ze źródeł rolniczych – maszyny rolnicze

jednostka	Pył ogółem TSP	PM10	PM2,5
[g/kg paliwa]	5,2	5,2	5,2
[kg/(ha×rok)]	0,432	0,432	0,432

Źródło: Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji …, s. 82.

1 https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/powszechny-spis-rolny-2010/psr2010-wyniki-spisu-rolnego/

Powszechne spisy rolne z roku 2001 i 2010 są już niewystarczające, dlatego konieczne jest przeprowadzenie pełnego badania (spisu), który dostarczy szczegółowych informacji niezbędnych do podejmowania decyzji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Jak wynika z projektu ustawy
o powszechnym spisie rolnym, planowany jest od września do listopada 2020 roku.

Custom Icons Layout